Dzieje się tak dlatego, że owe informacje (statusy) ułatwiają zdefiniowanie sytuacji jednostki tudzież określenie jej oczekiwań. Dzięki tym informacjom wiemy jak się zachowywać wobec nowo poznanej osoby. „Wskazówki” czerpiemy zaś z jej zachowania, własnych stereotypów oraz innych znaków, wyrażanych chociażby za pomocą gestów.
Każdy człowiek działa w celu wyrażenia samego siebie – w sposób umyślny bądź mimowolny. Dana grupa społeczna, w której dopiero zaczyna funkcjonować, powinna zatem pozostać pod „jakimś” jego wrażeniem.
Istotnym aspektem jest tutaj tzw. wyrazistość jednostki, a mianowicie zdolność wywierania przez nią wrażenia. Wyraża się przez dwa rodzaje symbolicznej działalności:
– wrażenia, które przekazuje – symbole werbalne lub ich substytuty, stosowane w celu przekazywania informacji tudzież komunikowaniu w wąskim znaczeniu
– wrażenia, które wywołuje – działania, które inni mogą traktować jako indywidualne dla danej jednostki, przyjmując przy tym, że owe działania były podjęte z przyczyn innych niż przekazanie informacji.
Jednostka zawsze pragnie mieć kontrolę nad postępowaniem innych i ich reakcjami na jej zachowania. Zyskuje ją za pomocą wpływu na definicję sytuacji, którą formułują inni (wyrażając siebie w taki sposób, aby odbierane przez innych wrażenie doprowadziło ich do dobrowolnego działania zgodnego z jej planami). Mając na uwadze to, że człowiek ukazuje siebie zazwyczaj w jak najlepszym świetle, pozostali dzielą otrzymywane od niej świadectwa na dwie grupy:
– takie, którymi jednostka potrafi manipulować (zachowania werbalne)
– takie, które trudniej kontrolować – wrażenia wywoływane są sprawdzianem wiarygodności informacji zawartych w komunikatach werbalnych (zachowania niewerbalne).
komputery
Skoro jednostka ma skłonności do przedstawiania siebie w korzystnym świetle, to grupa albo uwierzy w jej przekaz albo będzie doszukiwać się potwierdzenia w jej gestach – to z kolei miałoby udowodnić zaprojektowaną przez jednostkę definicję sytuacji, np. kiedy gospodyni słyszy pochlebstwa na temat swojego gotowania, obserwuje częstotliwość podnoszenia łyżki czy widelca swoich gości do ust. W ten sposób sprawdza wiarygodność ich słów.
Czym jest tak naprawdę owa definicja sytuacji?
W obecności innych, zawsze dokonujemy projekcji własnej definicji. Takie samo działanie wykonuje dana grupa w stosunku do nas. Istnieje kilka wytycznych, odnoszących się do definicji sytuacji:
– wszystkie definicje są wystarczająco zgodne wśród jej uczestników, aby nie powstawały między nimi jawne sprzeczności
– każdy z uczestników tłumi swoje głębsze uczucia i komunikuje innym taki pogląd na sytuację, który wedle jego odczucia potrafią oni zaakceptować
– przy tworzeniu definicji sytuacji mamy do czynienia z podziałem pracy – każdemu uczestnikowi pozwala się ustalać tymczasowe zasady, odnoszące się do spraw, które dla niego mają życiowe znaczenie, ale mniej istotne dla innych; w zamian za to jednostka zachowuje milczenie i neutralność w sprawach istotnych dla innych, ale nie mających bezpośredniego znaczenia dla niej (modus Vivendi – wszyscy uczestnicy wnoszą swój wkład do wspólnej definicji sytuacji, która jest nastawiona na zgodę)
– uczestnicy interakcji osiągają realną zgodę co do tego, że należy unikać otwartego konfliktu w kwestii definicji sytuacji (zgoda doraźna)
– wówczas, gdy „coś” zaprzeczy ustalonej definicji sytuacji (zdyskredytuje ją), to interakcja ulegnie zatrzymaniu wskutek konfuzji i zakłopotania; w celu profilaktycznym, aby odbudować definicję sytuacji, stosuje się tzw. praktyki zapobiegawcze lub korekcyjne:
a) praktyki obronne – dla obrony własnych projekcji
b) praktyki zapobiegawcze – kiedy korzysta z nich uczestnik interakcji dla obrony definicji, która pochodzi od kogoś innego
Mówiąc o „człowieku w teatrze życia codziennego” nie można pominąć tzw. pierwszego wrażenia, odgrywającego kluczową rolę w różnych interakcjach. Przykładem może być nauczyciel, który wykreuje wizerunek wymagającego tudzież bezkompromisowego – wówczas spotka się z ogólnym poszanowaniem.
Alicja Paluch pozycjonowanie
Na podstawie E. Goffmana – „Człowiek w teatrze życia codziennego”
Człowiek w teatrze życia codziennego…
